Honderd jaar eenzaamheid

Een Victoriaanse familie met acht kinderen brengt de zomervakantie door op het eiland Skye van waaruit een tochtje op zee naar de vuurtoren wordt gepland.

Alma wordt door haar ouders in 1939 vanuit Polen naar Amerika gestuurd. Ze vormt samen met haar neefje Nathaniel en Ishimei, zoon van de Japanse tuinman, een hecht groepje. Maar tijdens en na de oorlog is de samenleving zo vijandig dat Alma met Nathaniel trouwt ondanks haar grote liefde voor Ishimei. Als Alma veel later in een bejaardenhuis woont, vertelt ze haar geschiedenis aan haar verzorgster Irina die zelf geheimen uit haar verleden moet verwerken. Aan de hand van de ervaringen van de kinderen worden historische gebeurtenissen op een gevoelige en ontroerende manier beschreven: Jodenvervolging, discriminatie in de Verenigde Staten, kindermisbruik, de opkomst van aids. Het is ook een prachtig liefdesverhaal van verschillende mensen die tegen de verdrukking en heersende moraal elkaar blijven ontmoeten. Ondanks alle tragedies is het een opgewekt verhaal over echte mensen die in weerwil van alle tegenwerking hun geluk proberen te vinden. Eigenlijk zijn het allemaal korte verhaaltjes die aan elkaar geregen worden tot een realistische achtergrond van een grote liefde. De in de Verenigde Staten wonende Chileense auteur (1942) is een van de bekendste Spaanstalige auteurs.

Yvonne Kroonenberg heeft mensen gevraagd naar verhalen over hun familie. Men mocht bellen of mailen en de respons was groot. Terugblikken en gedachten over haar eigen familie wisselt ze af met deze verhalen. Ze zijn ingedeeld naar familielid waarover verteld wordt: zussen, broers, moeders, vaders, schoonzussen, zwagers, ooms en tantes. De meeste contacten binnen families lopen niet altijd even soepel, vaak is er jaloezie, ruzie, leeft men langs elkaar heen of herhalen patronen zich. Werd vader door zijn vader genegeerd of zonder liefde opgevoed, dat is de kans groot dat hij dat bij zijn eigen zoon ook doet. Soms blijven problemen voortduren, ook al is een familielid al lang overleden. Familie zit in je bloed, je ontkomt er niet aan. Vandaar de titel: Familieblues. Herkenbare en daardoor soms geruststellende verhalen, prettig om te lezen. In deze bewerking in gemakkelijk Nederlands van het gelijknamige boek (2011)* is de tekst eenvoudig en zijn de zinnen kort zonder moeilijke woorden. Overzichtelijke tekstblokken, bijna elke zin begint op een nieuwe regel. Bedoeld voor mensen met een kleinere woordenschat of voor wie om wat voor reden dan ook prijs stelt op lectuur in eenvoudig Nederlands. Voorzien van het keurmerk Makkelijk Lezen. Duidelijke druk, nostalgische omslagfoto.

Dita Dorachova (Praag, 1929) kwam in 1944 in het concentratiekamp Auschwitz terecht. In haar barak richtte Fredy Hirsch een schooltje op. Boeken waren verboden door de nazi's, er mocht alleen gespeeld worden. De acht boeken waaruit de bibliotheek van het schooltje bestond waren dus levensgevaarlijk. Dita Dorachova bewaarde de boeken onder haar jurk. De Spaanse schrijver Antonio Iturbe kwam dit verhaal op het spoor in een boek van Alberto Manguel. Hij raakte gefascineerd, zocht Dorachova op en schreef deze gemakkelijk toegankelijke roman. Hij bleef daarbij dicht bij de feiten en bij de getuigenissen die hij gebruikte. Zijn bewondering voor Dorachova steekt hij niet onder stoelen of banken. Dat geldt ook voor zijn opvatting dat onderwijs en cultuur basisingrediënten zijn van de menselijkheid.

De ik-figuur, in Nederland geboren, is lid van een Indisch repatriantengezin dat zich met zijn Japanse-bezettingstijd-ervaringen in 'gastvrij' Nederland tracht te handhaven. Op de zoektocht naar zijn wortels stuit hij op feiten die hem zijn familie leren waarderen - met name zijn gehate gestorven vader. Historische feiten, herinneringen in flashback en eigentijdse belevenissen brengt de auteur (1946) zonder nostalgie bijeen in een bijzondere roman met goede sfeertekeningen. De stijl is recht voor zijn raap. Scherp en helder analyserend spaart de auteur zichzelf daarbij ook niet. Hartverwarmend zijn z'n gevoel voor humor en optimisme.

María is redactrice bij een uitgeverij en gaat elke ochtend in hetzelfde café ontbijten. Ze raakt gefascineerd door het echtpaar Miguel en Luisa, dat voor haar een soort ideaalbeeld van verliefdheid vertegenwoordigt. Op een dag ziet ze hun niet meer en komt ze er achter dat Miguel is vermoord. Pas maanden later komt Luisa weer naar het café en maken ze voor het eerst kennis. Ze worden vriendinnen en Maria leert ook de huisvriend van Luisa, Javier, kennen. Aanvankelijk wordt ze zelfs verliefd op deze Javier, maar gaandeweg begint ze hem te wantrouwen. Dit simpele plot wordt zeer minutieus uitgewerkt door de schrijver, die vele pagina's besteedt aan filosofische uitweidingen over de diepere betekenis van verliefdheid, verlies van een geliefde en de herinnering aan de doden. Marías (Spanje, 1951) is een van de belangrijkste hedendaagse Spaanse schrijvers. Zijn werk is in vele talen vertaald. Dit boek werd door Spaanse critici verkozen tot het beste boek van 2011. Kleine druk.

Twintig jaar geleden koos Gerrit voor de dood als uitweg uit zijn depressies. Hij liet zijn vrouw en twee jonge kinderen achter. Nu zit dochter Jennie met vragen en herinneringen. Ze gelooft niet dat haar vader zelfmoord pleegde. Zoon Max leeft met een onderdrukt trauma over het leven met een depressieve vader, zijn dood en de zorg voor hun moeder. Het gewroet van zijn zus haalt zijn leven overhoop. Ondertussen begint moeder te dementeren en wil Jennie haast maken om nog antwoorden te krijgen. Vader Gerrit kijkt toe en vindt er zelf ook wat van, maar niemand, behalve de lezer, hoort hem. Prachtig geconstrueerde roman over verlies, trauma en wat depressie en de dood doen met een gezin. Met soms bijna staccato geschreven situaties en gedachten wordt het gezin beschreven. Het laat zien hoe herinneringen door de tijd worden aangetast en hoe ieder gezinslid de gaten op eigen wijze invult. De overleden vader heeft ook een stem, wat zorgt voor een apart perspectief. Eerder werk van de schrijfster (1972) werd bekroond met de Frans Kellendonk-prijs en stond op de shortlist van de Libris-literatuurprijs.

De vitale Chileense vrouw Violeta del Valle vertelt het verhaal van haar bewogen leven. Ze werd geboren in 1920 toen de Spaanse griep vele miljoenen slachtoffers eiste en ze sterft precies een eeuw later tijdens de coronapandemie. Haar verhaal is mooi verweven met grote gebeurtenissen uit de wereldgeschiedenis en uit de geschiedenis van haar vaderland Chili (waaronder de aardbeving van 1960 en de coup van Pinochet in 1973). Violeta schikt zich van jongs af aan niet in de ondergeschikte rol die men van haar verwacht: niet in het gezin waarin ze opgroeit, niet als getrouwde vrouw en ook niet als moeder. Maar hoe eigenzinnig en sterk Violeta ook mag zijn, haar blik op de wereld en ook haar doen en laten worden wel degelijk in hoge mate bepaald door de tijd en de omstandigheden waarin ze leeft. Zo wordt ze bijvoorbeeld geen volbloedfeministe en ontwikkelt ze pas op latere leeftijd een politiek bewustzijn. Een sterke roman Isabel Allende (1942), precies veertig jaar na haar debuutroman ‘Het huis met de geesten’ verschenen.