Voorbij, voorbij

Als Alice Howland, hoogleraar psychologie aan de universiteit van Harvard (VS), een maand voor ze vijftig wordt op het joggingtraject dat ze al jaren loopt, opeens de weg naar huis niet meer weet, vermoedt ze dat haar toenemende verstrooidheid geen overgangsprobleem is. Uit neurologisch onderzoek blijkt dat ze lijdt aan vroege ziekte van Alzheimer, waarvoor nog geen geneesmiddel bestaat. Ze moet niet alleen met haar man John de schok verwerken, maar ook hun drie kinderen vertellen dat ze 50 procent kans hebben de ziekte te krijgen. Terwijl ze stapje voor stapje de greep op haar leven kwijtraakt, merkt ze dat John dat niet aankan, terwijl haar kinderen, vooral haar jongste dochter haar verrassen. De debuutroman van de gepromoveerde Amerikaanse neurowetenschapster is een aangrijpend verslag van een onomkeerbaar proces waarin je de greep op je leven en jezelf kwijtraakt. Door de grote empathie en de positieve toon, die benadrukt dat er ook winstpunten zijn, is dit goed vertaalde boek een must voor ieder die met (vroege) ziekte van Alzheimer te maken heeft. Verfilmd als ‘Still Alice’, met Julianne Moore en Alec Baldwin, de Nederlandse première was in voorjaar 2015.

Het wordt de zoon duidelijk: Moederke in Antwerpen wordt nooit meer degene die zij was. De alzheimer maakt dat de schimmen van het verleden zich door haar hoofd bewegen, terwijl ze probeert die te achterhalen. In sprongen van heden naar verleden gaat de al jaren met zijn gezin in Nederland wonende zoon nu zijn moeder 'Mevrouw Stevens' in de context van vroeger plaatsen, waarbij hij zijn eigen rol en gevoelens in het verhaal verwerkt. Dit levert een prachtige, literaire roman op, waarbij mild en realistisch op soms onderkoelde wijze haar kracht (in de oorlog, tijdens haar werkzame leven, bij de omgang met het gezin) en de aftakeling aan bod komen. Schrijver Ivo Victoria (1971), van wie dit de vijfde roman is, steekt op geheel eigen, moderne wijze ‘Hersenschimmen’ van Bernlef naar de kroon.