Een Duitse fantasie

Rose is de naam van de grootmoeder van de auteur (1959). De geschiedenis begint in 1920 en schetst de situatie van een Joodse familie tegen de achtergrond van Europa dat door de Eerste Wereldoorlog verwoest is. De familie woont in Duitsland waar frustratie bestaat over het verlies van de oorlog, dat economisch bankroet is, arm en vernederd en opgezadeld is met herstelbetalingen. Dat alles blijkt weer een voedingsbodem te worden voor de Tweede Wereldoorlog. Het knappe van het verhaal is dat aan de hand van het geschilderde portret van een gezin de wanhoop en de dreiging van gevaar voelbaar worden in de tussenliggende jaren. Hoofdpersoon Rose ontmoet een Nederlandse dominee en vestigt zich in Nederland. Andere leden van de familie waaieren uit over Europa en daarbuiten, in een poging het noodlot te ontvluchten, namelijk de opkomst van de nationaalsocialisten. De roman laat voelen hoe de situatie steeds drukkender, onheilspellender en antisemitischer wordt. Indringend en goed geschreven.

Met het afscheid van haar moeder, die zichzelf op 61-jarige leeftijd doodde, is voor haar dochter de noodzaak geboren het complexe, in raadselen gehulde verleden van haar moeder te ontrafelen. Ooit was haar moeder, die opgroeide in een kinderrijk en ogenschijnlijk gelukkig gezin, een veelbelovend kindsterretje. Vanaf het moment dat zich binnen dat gezin tragische maar onbespreekbare gebeurtenissen aandienen, ontwikkelt zij zich tot een breekbare, introverte, ontroostbare vrouw. Met een schrijnend gevoel van onmacht moet de dochter aanzien hoe de neergang zich voltrekt aan haar moeder, die lijdt aan een ernstige psychische stoornis. Autobiografische roman van de Franse auteur (1966), die onder het pseudoniem Lou Delvig debuteerde met 'Jours sans faim' (2001), waarnaar ze in haar jongste, veelvuldige bekroonde roman verwijst. Met de nodige prudentie en in een geserreerde stijl richt de dochter een indrukwekkend monument op voor haar moeder, dat in de fraaie Nederlandse vertaling voor een breed publiek toegankelijk is. Met enkele verklarende noten.

Bij thuiskomst in haar appartement in Parijs vindt Myriam haar twee kleine kinderen met messteken in bad. Daarna begint het verhaal. Na de geboorte van Mila en Adam koos ze toch voor haar carrière als advocaat. Haar man Paul, geluidstechnicus, kreeg steeds meer opdrachten. Zo kwam Louise als nanny bij hun in huis. Ze was zorgzaam voor de kinderen, kookte lekker, ruimde het huis obsessief op. Louise, weduwe, traumatisch verleden, schulden en contactloos, beet zich vast in het gezin. De aanvankelijke vriendschappelijke relatie met Myriam en Paul verkoelde na enkele incidenten. Toen ze het einde van haar baan zag naderen, omdat de kinderen naar school konden gaan, werd ze manisch depressief. De stress in het moderne gezin wordt herkenbaar beschreven. Het gecompliceerde karakter van Louise wordt door verschillende naasten uiteengezet. Haar omgang met de kinderen wordt in heldere, trefzekere woorden neergezet. Deze tweede roman van Slimani (1981) werd bekroond met de Prix Goncourt 2016.

Een bewerking naar eenvoudige taal van het waargebeurde verhaal van Philippe Pozzo di Borgo, bekend van de populaire verfilming ‘Intouchables'. Philippe is een rijke, succesvolle zakenman, maar op een dag verandert een ongeluk zijn leven compleet. Hij raakt verlamd en is voor alles afhankelijk van anderen. Philippe gaat op zoek naar een hulp. Een van de sollicitanten is Abdel, een Algerijnse immigrant die net uit de gevangenis komt. Abdel lijkt niet geschikt voor het werk, maar Philippe neemt hem toch aan. Hoeveel ze ook van elkaar verschillen, ze worden vrienden voor het leven. ‘Vrienden voor het leven’ is geschreven in korte zinnen in begrijpelijke taal. Geschikt voor (nieuwe) Nederlanders die enige moeite hebben met lezen, maar toch een mooi verhaal willen lezen. Met een lijst met uitleg van moeilijke woorden. Philippe Pozzo di Borgo (Parijs, 1951) is schrijver en ondernemer. Hij schreef meerdere boeken. Zijn werk werd in meerdere landen uitgegeven.Het boek maakt deel uit van de serie: 'Leeslicht'.

Begin 2000 leert de auteur het boek “Zoon van een ‘foute’ Vlaming” van Adriaan Verhulst kennen. Hij komt daardoor te weten dat hij 20 jaar in een huis gewoond heeft dat lange tijd bewoond werd door een SS'er. De auteur ontwikkelt twee verhaallijnen. Enerzijds is er het levensverhaal van Willem Verhulst. Over zijn gezin, waarbij vooral zijn echtgenote, een pacifistisch Mientje, en zijn minnares Griet in beeld komen. De auteur schetst hoe Willem evolueert tot een overtuigde en radicale flamingant en collaborateur met de Duitse bezetter. Anderzijds is er de woning die een zekere onweerstaanbare aantrekkingskracht op de auteur had en die hij in een opwelling kocht in 1979. In de kamers van het huis liggen heel wat verhalen bezonken. Beide verhaallijnen, die elkaar afwisselen, zijn gebaseerd op historische feiten en uitgebreid bronnenmateriaal, aangevuld met de verbeelding van de auteur. Het geheel is mooi in elkaar gevlochten tot een boeiend en spannend verhaal. Waar oorlog woedt, sympathiseren mensen met de bezetter of gedragen zich als patriot of verzetsstrijder. De auteur werkte het universele thema van de collaboratie subliem uit. Foto’s van voorwerpen en plaatsen illustreren de tijd van toen. Stefan Hertmans (1951) is auteur van 'Oorlog en terpentijn' en 'De bekeerlinge'.

De Amerikaanse auteur kruipt in de huid van Stefania Podgórska, een Pools katholiek meisje van zestien dat onderdak verschaft aan Joodse mensen tijdens de Tweede Wereldoorlog. De lezer volgt Fusia, zoals ze genoemd wordt, in alles wat ze doet, zit in haar gedachten, voelt haar angst en deelt de (talrijke) momenten waarop ze, telkens weer, haar eigen veiligheid blootstelt aan het gevaar van ontdekking met onherroepelijk de dood tot gevolg. De schrijfster baseert zich op de (ongepubliceerde) memoires van Stefania Podgórska die ze via Podgórska's zoon Ed in 2017 heeft gekregen. Een eerbetoon aan een moedige, onverschrokken heldin, een hulde aan medemenselijkheid, getoond in de meest barre omstandigheden. Het verhaal leest als een trein. Korte zinnen schroeven het tempo op, zeker wanneer er op een kwade dag in 1944 twee Duitse verpleegsters een kamer in het huis bezetten terwijl op zolder dertien onderduikers proberen zich stil te houden en te overleven dankzij Fusia. En ja, ook de liefde vlamt op. Een geromantiseerd overlevingsverhaal? Ja, maar de wetenschap dat het berust op een realiteit die niet vergeten mag worden, vergoedt veel.

Als er een moord wordt gepleegd wijst de katholieke kerk met de beschuldigende vinger naar de moslimbevolking.

Zola (1840-1902) is een naturalistisch schrijver. Hij ziet de personages van zijn romans als producten van hun afkomst, het milieu waarin ze verkeren en het tijdperk waarin ze leven. In ‘Het meesterwerk’ (1886) beschrijft Zola het leven van Claude Lantier, een begenadigd en vernieuwend schilder. Hij is echter erfelijk belast: hij lijdt aan stemmingswisselingen. Aan het meesterwerk dat Claude voor ogen staat (het doet denken aan ‘Le déjeuner sur l’herbe’) werkt hij jarenlang. Als hij het dan eindelijk presenteert op een Salon, wordt hij uitgelachen: hij is zijn tijd ver vooruit. Datzelfde gaat op voor een enorm doek, gesitueerd in een Parijse wijk. Hij begrijpt dat men bepaalde elementen als vreemd zal ervaren, en vernietigt het. De stad Parijs speelt trouwens een belangrijke rol in de roman. Alle inzendingen voor de jaarlijkse Parijse Salons worden afgewezen. Zijn leven komt zo in een negatieve spiraal terecht en daarvan wordt ook zijn vrouw Christine het slachtoffer. Een meesterlijke roman. Voortreffelijk vertaald. Het Nawoord plaatst de roman in een literair en historisch kader.